Naligiissitaanissamut Siunnersuisoqatigiit ukiut 20-t sinnerlugit atuuppoq

Naligiissitaanissamut Siunnersuisoqatigiit nammineq ingerlasut ulloq juulip ulluisa aallaqqaataanni 1998-imi pilersinneqarpoq. Taamaalillutik siunnersuisoqatigiinnit taamanikkumiilli aningaasaliissutaasartut aammalu siulittaasut ilaasortallu nikerartareersut atorlugit arnat angutillu akornanni naligiissitaanerup inuiaqatigiinnut paasitinniarnissaa sulissutigineqartuarsimavoq.

Siunnersuisoqatigiit aallaqqaammulli suliassai 2013-imi annertusineqarput, tassani ilaatigut naligiissitaanissamut inatsisip atorneqarnera Siunnersuisoqatigiinnit nakkutigineqassasoq taavalu inuiaqatigiinnut qanoq atortinneqarnersoq ilanngullugu; oqaaseqaateqartarnikkut; sammisassanik paasissutissiinertalinnik oqallissaarinertalinnillu aallartisaanikkut; aamma pisortat ingerlatsinerinut taakkulu suliffeqarfiinut, suliffeqarfinnut namminersortunut inuiqatigiinnullu ataasiakkaanut siunnersuisartutut inissisimanikkut. 

Naligiissitaanissamut Siunnersuisoqatigiittaaq pisortat suliffeqarfiutaannit suliffeqarfinnillu naligiissitaanissaq pillugu aallartitanik siunnersuisinnaapput; oqartussanut naligiissitaanissamut tunngasunik isumassarsianik siunnersuutinillu suliaqarsinnaapput il. il.; arnat angutillu ileqquusutut pitsaanngitsumik isigineqartarnerisa allanngortinnissaat siunertaralugu paasissutissiineq; arnaaneq angutaanerlu peqqutaallutik nakuuserniartarnerup unitsinneqarnissaa akissarsiallu naligiilernissaat siunertaralugit pisortat suliffeqarfiutaat allat kattuffiillu suleqatigalugit taavalu suliffeqarnerup iluani arnaaneq angutaanerluunniit peqqutaalluni immikkoortitsisarneq akiorniarlugu sulineq.

Ukiup 1998-ip kingornali suliffeqarfinnik namminneq ingerlatarisunik assingusunik soorlu Meeqqat Illersuisuannik aamma Meeqqat pillugit siunnersuisoqatigiinnik, Inuit innarluutillit illersuisuannik taavalu Inuit pisinnaatitaaffii pillugit siunnersuisoqatigiinnik pilersitsisoqareerpoq. Suliffeqarfiit makku tamarmik pineqartut innuttaasut inuttut pisinnaatitaaffiinik Kalaallit Nunaanni nunanut tamalaanut tunngatillugu pisussaaffigisutut suliassarivaat. Taamaalilluni pisussaaffiit suliffeqarfiillu pisinnaanerisa akornanni ataqatigiissoqarpoq.

Uagut Naligiissitaanissamut Siunnersuisoqatigiittut Naalagaaffiit Peqatigiit arnat immikkoortinneqartarnerisa qanoq ikkaluartulluunniit atorunnaarsinneqarnissaannut isumaqatigiissutaat (CEDAW-isumaqatigiissut) Nunatsinni atuutissasoq isumagisussaavarput.

Isumaqatigiissut inatsisitulli imaqartigimmat arnaaneq angutaanerluunniit peqqutaalluni immikkoortitsisoqannginnissaa anguneqassammat Naligiissitaanissamut Siun-nersuisoqatigiit pisinnaasaat siammasippoq suliffeqarfiillu allat susassaqarfii ilaatigut kalluarneqarlutik.

Naligiissitaanissamut Siunnersuisoqatigiit taamaalillutik suliffeqarfiit allat peqatigalugit suliniutinik tamakkuninnga suliaqartitsisarput. Tamatumalu kingunerisaanik ilaatigut 2018-imi Inuit pisinnaatitaaffii pillugit siunnersuisoqatigiit peqatigalugit Sermitsiakkut allaaserisaqarneq atorlugu naligiimmik pinninnissaq sammineqarpoq.

Siunnersuisoqatigiinni sulinitsinni ersarissigaluttuinnartoq tassaavoq, assigiimmik pineqannginnermut illersorneqarnissaq aamma naligiimmik pineqarnissaq qanoq paasi-neqartarnersoq Nunatsinni assut ilungersunartorsiornarpoq. Naligiissitaanissamut Siunnersuisoqatigiit arnat angutillu akornanni naligiinnissaq ukkatarineqarpoq, aammali ammip qalipaataa, arnaaneq angutaanerlu, oqaatsit, upperisaq, politikkikkut imaluunniit al-latut upperisaq, nunami inuttulluunniit inissisimaneq peqqutaalluni, qanoq ukioqarneq, innarluuteqarneq, nalituunik peqarneq, inunngorneq allatulluunniit inissisimaneq peqqutaalluni allatut pineqartarnermut akiuinissaq

Kalaallit Nunaanni nunanut tamalaanut pisussaaffeqarnera ilaatigut suliassatta ilagivaa. Taamaalillutik naligiimmik pineqarnisamut sammisat allarpassuit atorneqarsinnaagalu-arput imaluunniit sumiiffilersorneqarsinnaagaluarput.

Misilittakkaguttaaq naapertorlugit arnaaneq angutaanerlu peqqutaalluni naligiisitsinissamut apeqqut kisiat sammisaralugu ukkatarinissaa ajornakusoorsinnaasarpoq, tassami innuttaasut arlalissuit peqataatinneqanngitsutut allatullu pineqartutut misigititaasut pi-ummata taamaammatalu ajornerusumik inissisimalersinnaallutik. 

Arnat angutillu peqataatinneqanngitsutut misigititaasut tassaasinnaapput oqaatsit saperamikkit, ilinniagaqannginnamik imaluunniit nunaqarfeeqqani najugaqaramik, taavalu arnat angutillu ileqqorineqartartutut inissisimanerit qaangeruminaatsittaramikkit. Ilaatigut tamanna tunngavigalugu assigiimmik naleqassuseqarneq, assigiinngisitaarneq peqataatitsinerlu assigiimmik pinninnissaq taavalu arnat angutillu akornanni assigiisinneqarnissaat anguniarlugu Naligiissitaanissamut Siunnersuisoqatigiinnit aalajangiunneqarpoq saqqummiunneqassasut. Suliniullu tamanna Siunnersuisoqatigiit Facebookikkut qupperneratigut 2018-imi ukiakkut saqqummiunneqarpoq kiisalu #Nalinga atorlugu saqqummiunneqarluni taamaalillunilu arlalissuarnit malinnaavigineqalerluni.

Taamaattumik naligiimmik pineqarnissaq, assigiinngisitaarneq peqataatitsinerlu oqaluuserineqassasut pingaaruteqarluinnartuusoq tamannalu inatsisitigu tmalinnaavigineqassasoq Siunnersuisoqatigiinnit pingaartinneqarpoq. Naligiissitaanissamut tunngasoq tamaat isigalugu inatsisitigut arlaatigut amigaateqarpoq. Kikkulluunniit ammip qalipaataa, arnaaneq angutaanerlu, qanoq oqaaseqarneq, upperisaqarneq, politikkikkut allatigulluunniit upperisaqarneq, nalituunik peqarneq, inunngorneq apeqqutaatinnagit naligiimmik qulakkeerlugu pineqartussaapput. Taamaattumik pisortat immikkoortuini pisortani assigisaannilu peqqutissaqanngitsumik assigiinngisitsisarneq inerteqqutaasariaqarpoq. Inerteqqutigineqartoq unioqqutinneqarpat naligiissitaanissamut ataatsimiititaliamit nag-gataatigullu eqqartuussivitsigut suliarineqarsinnaasariaqarpoq.

Taamaammat Naligiissitaanissamut Siunnersuisoqatigiit ukiuni aggersuni tamanna aal-lunneqarnissaa ukkatarissavaat, pissutigalugu naligiimmik pinninneq, assigiinngisitaarneq peqataatitsinerlu arnat angutillu akornanni naligiimmik pineqarnissaannut tamanna toqqammaviussagami.